Hỏa hoạn trên du thuyền – Nguy cơ tiềm tàng bắt nguồn từ năng lượng sạch?
Cơ quan Hàng hải và Phòng vệ bờ biển (MCA) vừa công bố hướng dẫn mới về cách xử lý và cất giữ những chiếc motor nước – xuồng chạy điện nhỏ và pin lithium-ion của chúng, sau khi xảy ra một loạt vụ cháy trên du thuyền vào mùa hè năm ngoái.
Các nhóm ngành du thuyền ước tính có tổng cộng 16 trường hợp du thuyền đã hư hỏng toàn bộ do cháy từ tháng tám 2021 đến tháng tám 2022, trong đó khoảng một nửa vụ cháy vẫn chưa xác định nguyên nhân. Tuy nhiên, một số cơ quan đã chỉ ra và nghi ngờ rằng pin lithium-ion bị lỗi hoặc được lưu trữ không đúng cách có thể là nguyên nhân gây cháy.
Các tàu điện nhỏ được cung cấp bằng điện (như jet ski, tender, sea scooter và e-foil) đang ngày càng phổ biến trên du thuyền, nhưng việc thiếu kinh nghiệm về cất giữ, phòng chống chữa cháy đã khiến nguy cơ phát sinh cháy từ pin lithium-ion hiện nay lớn hơn nhiều so với các nguyên nhân cháy khác từ nhiên liệu như xăng và dầu.
Thêm một điều rất nguy hiểm là các vụ cháy pin lithium-ion thường tự duy trì và có thể tiếp tục cháy mà không cần thêm oxy như các vụ cháy thông thường khác. Điều này làm cho hệ thống chữa cháy dựa trên các phương án cắt nguồn oxy như bình chữa cháy dạng khí ít hiệu quả hơn. Cũng cần lưu ý thêm rằng pin lithium-ion cũng có thể tiếp tục tạo ra lượng nhiệt cao sau khi đã được dập cháy và có nguy cơ tái phát cháy trở lại. Đối với một chiếc tender điện lớn hơn sẽ cần khoảng 10.000 lít nước, vâng bạn không nghe nhầm đầu – là 10.000 lít nước để dập tắt hoàn toàn một vụ cháy pin. Gần gấp 10 lần dung tích nước thông thường mà một chiếc du thuyền 70ft có thể mang theo.
Các hướng dẫn mới từ MCA đề xuất rằng thủy thủ đoàn du thuyền nên theo dõi pin thường xuyên để phát hiện các dấu hiệu hư hỏng kịp thời. Các dấu hiệu này sẽ bao gồm, theo thứ tự từ nghiêm trọng nhất, dấu hiệu rò rỉ chất lỏng màu xanh dương hoặc trong suốt; tiếng kêu, tiếng rít hoặc tiếng nổ; mùi hóa chất (thường sẽ có mùi thơm hoặc ngọt); khói màu đen (hạt nano của kim loại nặng); hơi nước màu trắng. Bên cạnh đó MCA khuyến nghị luôn tìm hiểu và đọc hướng dẫn sử dụng từ nhà sản xuất, vì các dấu hiệu quá nhiệt có thể thay đổi tùy từng trường hợp, nhưng cũng cần thực hiện các biện pháp chữa cháy phù hợp nếu có bất kỳ dấu hiệu nào xuất hiện.
MCA cũng khuyến nghị thủy thủ đoàn nên bảo quản và lưu trữ pin dự phòng hoặc các pin đã được tháo ra có công suất trên 100Wh trong một tủ hoặc ngăn chứa riêng biệt, được sản xuất và đạt điều kiện an toàn tiêu chuẩn quốc tế; tích hợp cảnh báo nhiệt độ vào hệ thống báo động và điều khiển của tàu nếu có dấu hiệu bất thường. Cung cấp không gian riêng dành cho hoạt động sạc pin, luôn cách xa ít nhất một mét so với giới hạn được MCA đề ra.
Pin hư hỏng “không được sạc lại dưới mọi hình thức”, và việc sạc pin phải được ngừng lại ngay lập tức nếu xảy ra hư hỏng trong quá trình sạc. MCA một lần nữa khuyến nghị thủy thủ đoàn lưu trữ các nguồn pin “cực kỳ cẩn thận” và cần tháo ra kiểm tra ngay khi có cơ hội để tiến hành theo dõi xử lý hoặc sửa chữa nguồn năng lượng nhạy cảm này.
Không có ngoại lệ dành cho các phương tiện dựa trên kích thước pin (trừ khi pin được tháo ra khỏi phương tiện), vì vậy ngay cả các phương tiện nhỏ với dung lượng pin dưới 100Wh vẫn phải tuân thủ các yêu cầu này.
MCA khẳng định rằng hướng dẫn không nhằm hạn chế việc sử dụng và sạc các vật phẩm cá nhân trên du thuyền như điện thoại di động và máy tính xách tay. Tuy nhiên, trong những trường hợp này, thủy thủ đoàn nên nhận thức được nguy cơ và tránh sao cho “tổng dung lượng của các loại pin vượt quá 500Wh”.
Mặc dù các vụ hỏa hoạn gần đây đã gây ra nhiều lo ngại lớn, MCA tin rằng hướng dẫn mới sẽ giúp tăng hiểu biết về nguy cơ cháy từ pin lithium-ion trong cộng đồng thủy thủ đoàn, nhà thiết kế và chủ sỡ hữu du thuyền, từ đó cải thiện công tác Phòng chống chữa cháy và vấn đề an toàn trên du thuyền. Các thiết bị phát hiện rò rỉ khí cũng được xem xét là một công nghệ tiềm năng có thể hỗ trợ việc phát hiện sớm nguy cơ cháy giai đoạn đầu từ pin lithium-ion trong tương lai.
Hướng dẫn của MCA đã được công bố sau một thời gian tham vấn từ tháng 11 đến tháng 2 năm 2023 với các hiệp hội khác nhau từ nhà máy đóng tàu, công ty bảo hiểm và các cơ quan kiểm tra. Hướng dẫn và tài liệu đầy đủ có thể được xem tại đây.
